Spagettipoep
Waarom ontwormen zo belangrijk is.
Het is nog vroeg in de morgen. Er zitten een patiëntjes in de opname, dus ik ben ruim voordat het spreekuur begint de kliniek binnen gekomen. Het stinkt. Het pupje heeft diarree en er is net een verse lading uitgekomen.
In de opname word ik hartelijk welkom geheten door twee spinnende katten de pup èn een worm die vanuit de verse poep net omhoog gekropen is en mij vrolijk toelacht. Hij kronkelt, het lijkt wel of hij een rondedansje maakt en zingt na-na-na-na-na, mij kan je toch niets maken .
Het is maar goed dat hij niet weet wat zijn lot is en wat al zijn vriendjes te wachten staat, die nog in de darmen van het arme pupje huizen.
Wormen bij de hond
Er komen bij honden veel soorten wormen voor. De bekendste en de meest voorkomende zijn de lintworm en de spoelworm. Het zijn zeker geen onschuldige parasieten.
Wormen kunnen lichamelijke klachten veroorzaken bij mens en dier, van hele vage klachten zoals spierpijn of griepachtige verschijnselen tot vitale klachten doordat orgaansystemen aangetast zijn.
Hieronder leest u over de spoelworm.
Spoelworm
De Latijnse naam voor spoelworm bij de hond is toxocara canis. De volwassen worden leven in de darm en voeden zich met darminhoud.
Spoelwormen komen bij pupjes op jonge leeftijd al voor. De infectie wordt overgebracht via de moederkoek, via de melk, door besmetting uit de omgeving en door het opeten van prooidieren die al besmet zijn.
Spoelwormen zien eruit als spaghettisliertjes of elastiekjes. Ze zijn vijf tot tien centimeter lang en lichtgelig van kleur. Je kan de wormen in de ontlasting of in het braaksel zien. Vaak zie je de besmetting niet met het blote oog, het is nodig om de ontlasting onder de microscoop te bekijken.
Ongeveer 3% van de volwassen honden is besmet met wormen. Dit percentage is veel lager dan enkele jaren geleden, mede doordat er veel huisdiereigenaren zich aan een goed ontwormingsschema houden. Bij zwerfhonden en bij honden die in kennels gehouden worden ligt dit percentage overigens veel hoger. De cijfers zijn afhankelijk van de kennel of het gebied waar het onderzoek gedaan is en lopen op tot wel 36%.
Een volwassen spoelwormvrouwtje kan wel 200.000 eitjes op een dag leggen. Veel hè?
Niet alle eitjes komen uit. Dat hangt af van de omgevingstemperatuur. Bij ideale
omstandigheden, als de lucht vochtig is en als het buiten ongeveer 25 to 30ºC is komen ze binnen twee weken uit. Maar als het de eitjes beter schikt om niet uit te komen, als het koud en droog weer is, dan kunnen ze meer dan een jaar overleven! In praktisch ieder monster dat van Nederlandse bodem genomen wordt komen spoelwormeitjes voor.
Besmetting bij pups
Bijna alle pups komen met een spoelwormbesmetting ter wereld. Dat klinkt in eerste instantie vreemd, er is immers maar 3% van de volwassen honden besmet. Met besmet willen we zeggen dat er in de ontlasting wormeieren te vinden zijn.
Als de teef ooit een besmetting heeft doorgemaakt, wat zeer waarschijnlijk is dan kunnen de larfjes het lichaam van de teef inkruipen en daar op een plekje waar ze zich prettig voelen gaan nestelen. De teef merkt daar zelf niets van. Onder invloed van de hormonen die circuleren tijdens de dracht, worden de larven geactiveerd en deze kruipen via de moederkoek naar de pupjes toe. Zo worden de embryo s besmet.
Als de pupjes besmet zijn met spoelwormen krijgen ze daar lichamelijke klachten van. Vlak voor de geboorte leven de larven in de lever en vlak na de geboorte verhuizen de larven vanaf de lever via het hart naar naar de longen. Er kan lever- en longbeschadiging ontstaan. Bij een zware besmetting is dat een levensbedreigende situatie.
Meestal komen de klachten pas als de pupjes twee of drie weken oud zijn. We zien dan een te magere pup met een bol buikje. Dit wordt een wormenbuikje genoemd. We zien diarree, afgewisseld met obstipatie en buikpijn. De wormen veroorzaken ook misselijkheid en vaak worden ze uitgebraakt.
Er kan een volledig darmobstructie onstaan en de wormen kunnen de darmwand kapot maken en zo voor een buikvliesontsteking zorgen. Verder kan er een verminderde weerstand, hoesten met neusuitlvoeiing en koorts voorkomen en in ernstige gevallen ook bloedarmoede, vocht in de buik en verkrampingen. In het ergste geval zal een pup met een zware toxocara canis infectie overlijden.
Nu begrijpt u dat het haast niet te voorkomen is dat pupjes met een spoelwormbesmetting geboren worden. Het zal nu ook duidelijk zijn dat het echt nodig is om alle puppen vanaf twee weken leeftijd goed te ontwormen.
Besmetting mens
Ontwormen is niet alleen belangrijk voor uw hond, maar ook voor u en uw kinderen. De larven van spoelwormen worden opgenomen uit de omgeving, bijvoorbeeld zandbakken, speelveldjes of uit de tuin. In Nederland wordt in praktisch elk monster dat van grond wordt genomen toxocara-eitjes aangetroffen. De larven van de spoelwormen kunnen bij iedere diersoort door het lichaam trekken, dus ook bij de mens. Meestal gaat een besmetting ongemerkt voorbij. Maar bij mensen kan de spoelworm ook griepachtige verschijnselen veroorzaken. Het probleem ontstaat als meerdere larven op een ongelukkige plaats terecht komen. Een berucht voorbeeld is het oog, waarbij je als mens zelfs blind kan worden. Gelukkig komt dit zelden voor.
Het is gebleken dat bij kinderen die een allergie of astma hebben, de klinische verschijnselen versterkt kunnen worden door een spoelworminfectie.
Kinderen of volwassen mensen die zelf wormpjes in de ontlasting hebben, hebben deze echter niet van hond of kat zoals vaak gedacht wordt. Wormpjes die bij de mens voorkomen zijn veelal aarsmaden die alleen van mens op mens overgedragen kunnen worden. Deze nare beestjes overleven tot wel 14 dagen in de omgeving en kunnen zo voor besmetting zorgen. Voor meer informatie hierover kunt terecht bij uw huisarts.
Ontwormen
Uw dierenarts kan u informeren over het gebruik van ontwormingsmiddelen. Pupjes dienen vanaf twee weken leeftijd om de twee weken en vanaf vier maanden om de twee maanden ontwormd te worden totdat ze acht maanden oud zijn. Voor volwassen honden wordt, afhankelijk van de omstandigheden, geadviseerd om vier keer per jaar te ontwormen.
Wanneer u niet onnodig ontwormingsmiddelen wil toedienen bij een volwassen hond is het mogelijk om eerst ontlastingsonderzoek te doen.
Met name de drachtige teef vraagt speciale aandacht omdat er maar weinig ontwormingsmiddelen zijn die tijdens de dracht gebruikt kunnen en mogen worden.
Hygiëne-maatregelen
Naast ontwormen kunt u zelf de volgende maatregelen nemen om de kans op besmetting te verkleinen.
• Verwijder zorgvuldig honden- en kattenpoep uit de kennel, de kattenbak, de tuin en de zandbak.
• Reinig vaste ligplaatsen van honden en katten regelmatig (mand, vloer).
• Zandbakken moeten worden afgedekt zodat honden en katten er niet in kunnen. Zandbakken kunnen met stoom gesteriliseerd worden.
• Was de handen altijd na het tuinieren, na het spelen en na ieder contact met honden en kattenpoep.
• Houd de nagels van uw kinderen kort en laat ze hun handen wassen na het spelen en voor het eten.
Het lot van onze lachende worm
De spagettipoep die ik deze ochtend aantrof hebben we zorgvuldig afgevoerd. Het pupje heeft een ontwormingstablet gekregen en werd behandeld tegen de diarree. De worm die me zo olijk had aangekeken lachte niet meer. En ook zijn vriendjes zagen een sombere toekomst tegemoet. En die lieve pup, die was er snel bovenop!
Robert Jassies en Moss Tijssens
Dierenkliniek Rhenen
